ฟิวส์ (Fuses)

ฟิวส์ (Fuses)           ฟิวส์เป็นอุปกรณ์ป้องกันโดยทำหน้าที่เหมือนตัวนำตัวหนึ่งในวงจรไฟฟ้า เมื่อเกิดกระแสเกินพิกัด (Overload Current) หรือกระแสลัดวงจร (Short Circuit Current) มีค่ามากกว่ากระแสที่ฟิวส์ทนได้ (Fuse’s Current Rating) จะทำให้ฟิวส์ขาด (Blown Fuse) ทำให้วงจรขาดและกระแสไม่ไหลอีกต่อไป เพื่อป้องกันความเสียหายที่จะเกิดขึ้นกับอุปกรณ์และผู้ใช้อุปกรณ์           ปกติแล้วกระแสเกินพิกัด (Overload Current) เกิดขึ้นจากการดึงกระแสที่มากเกินจากอุปกรณ์ปลายทาง ส่วนกระแสลัดวงจร (Short Circuit Current) เกิดจากการที่กระแสเคลื่อนที่ผ่านทางลัดที่อาจจะเกิดจากการแตะกันของสายไฟหรือมีตัวนำไฟฟ้าเชื่อมต่อการลัดวงจร ซึ่งสามารถมีค่ามากกว่าพันเท่าของกระแสต่อเนื่องที่ฟิวส์ทนได้           โดยปกติ ฟิวส์จะเป็นอุปกรณ์ที่อ่อนแอที่สุดในวงจร โดยจะขาดและตัดวงจรก่อนที่อุปกรณ์อื่นๆ เช่น หลอดไฟ สายไฟ หรือหม้อแปรง จะไหม้หรือระเบิด Fuses and Breakers (ฟิวส์กับเบรคเกอร์)           ฟิวส์แตกต่างจากเบรคเกอร์ตรงที่ ฟิวส์เมื่อทำการตัดวงจรออกแล้วจะใช้งานต่อไปไม่ได้ ต้องทำการเปลี่ยนฟิวส์ใหม่ ส่วนเบรกเกอร์เมื่อตัดวงจรแล้ว สามารถรีเซ็ทค่าแล้วใช้งานได้ต่อไปอีก อย่างไรก็ตาม ฟิวส์มีราคาถูกกว่าและให้ความเสถียรภาพและรวดเร็วในการตัดวงจรได้ดีกว่าเบรคเกอร์ นอกจากนี้ฟิวส์ทุกชนิดสามารถป้องกันทั้งกระแสเกินพิกัด (Overload Current) และกระแสลัดวงจร (Short Circuit Current) แต่เบรกเกอร์นั้นโดยส่วนใหญ่จะออกแบบมาเพื่อป้องกันกระแสเกินพิกัด (Overload Current) อย่างเดียวเท่านั้น ไม่สามารถจะป้องกันกระแสที่อันตรายอย่างกระแสลัดวงจร (Short Circuit Current) ได้           ดังนั้น การออกแบบระบบที่ต้องการเสถียรภาพในการตัดวงจรค่อนข้างสูง จึงมักมีการนำเอาฟิวส์มาต่อร่วมกับเบรคเกอร์ โดยให้เบรกเกอร์ทำการตัดวงจรก่อน (ค่ากระแสพิกัดต่ำ) แต่ถ้าเบรคเกอร์ไม่ตัด ฟิวส์จะทำหน้าที่ตัดวงจรเอง (ค่ากระแสพิกัดสูง) หรือระบบที่ใช้ฟิวส์เป็นตัวตัดวงจรเพียงตัวเดียว บางทีอาจจะมีการต่อเบรคเกอร์ไว้ด้วย เพื่อประโยชน์ในการตัดวงจรขณะตรวจเช็คหรือบำรุงรักษา (มอเตอร์มักไม่ใช้ฟิวส์ แต่จะใช้เบรกเกอร์คู่กับ Overload Relay ในการตัดวงจรออกจากระบบไฟฟ้า เนื่องจากมอเตอร์เป็นอุปกรณ์ที่มักเกิดกระแสเกินชั่วขณะเมื่อสตาร์ท จึงต้องการอุปกรณ์ป้องกันที่ตัดวงจรช้า โดยจะตัดวงจรเมื่อเกิดกระแสเกินจริงๆ ดังนั้นอุปกรณ์ที่ตัดวงจรจะเป็น Overload Relay และเบรคเกอร์ซึ่งจะเป็นตัว Back Up เพื่อตัดระบบไฟฟ้าออกสำหรับการบำรุงรักษาตู้ควบคุมไฟฟ้าหรือเพื่อการตรวจเช็คเท่านั้น) Type of Fuses (ประเภทของฟิวส์)            1. Time-Delay Fuses: ฟิวส์ประเภทนี้จะหน่วงเวลาขณะที่มีกระแส Overload ขนาดเล็ก เพื่อป้องกันการขาดของฟิวส์ที่ไม่จำเป็นสำหรับกระแส Temporary Overload บางประเภท เช่น Motor Start-Ups หรือ Switching Surges บางครั้งเรียกฟิวส์ชนิดนี้ว่า Dual-Element Fuses           2. Fast-Acting Fuses: ฟิวส์ชนิดนี้ไม่มีการหน่วงเวลา จะตัดวงจรทันทีที่มีกระแสที่เกินกระแสต่อเนื่องที่ฟิวส์ทนได้ ใช้ในวงจรที่ไม่มีกระแส Temporary overload เช่น วงจรความร้อน (Heating) หรือวงจรแสงสว่าง (Lighting) Short Circuit Current Rating (ค่าพิกัดกระแสลัดวงจร)           Short Circuit Current Rating มีชื่อเรียกอีกว่า Interrupting Rating หรือ Breaking Capacity คือค่ากระแสที่สูงสุดที่ฟิวส์สามารถตัดวงจรได้อย่างปลอดภัยที่เมื่อฟิวส์ใช้งานอยู่ที่ค่าพิกัดความต่างศักย์ (Voltage Rating)           หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งว่า เมื่อเกิดกระแสลัดวงจร ซึ่งมีค่าสูงมากหลายเท่าของกระแสปกติที่ฟิวส์ทนได้ ฟิวส์จะยังทำหน้าที่ตัดวงจรตามปกติ โดยไม่เกิดการระเบิดหรือแตกหัก ถ้าหากกระแสลัดวงจรไม่เกินค่าพิกัดกระแสลัดวงจรของฟิวส์นั้นๆและค่าความต่างศักย์ที่ใช้ไม่เกินค่าพิกัดความต่างศักย์ของฟิวส์นั้นๆ Voltage Rating (ค่าพิกัดความต่างศักย์)           Voltage Rating คือ ค่าความต่างศักย์ที่เหมาะสมสำหรับการนำไปใช้งาน จริงๆแล้วจะเป็นค่าความต่างศักย์ที่สูงสุดที่ฟิวส์จะสามารถตัดวงจรได้อย่างปลอดภัยเมื่อเกิดกระแสลัดวงจร ดังนั้น ฟิวส์จะสามารถนำไปใช้ได้อย่างปลอดภัยที่ทุกความต่างศักย์ที่ต่ำกว่าค่าพิกัดความต่างศักย์โดยไม่ทำให้ความสามารถในการตัดวงจรของฟิวส์เสียไป           โดยปกติ ค่า Voltage Rating ที่ผู้ผลิตแจ้งมาจะเหมาะสมกับ AC หรือ DC อย่างใดอย่างหนึ่ง แต่ผู้ใช้สามารถพิจารณานำไปใช้ได้ ดังนี้           1. ถ้าเป็น Glass Fuse ค่า Voltage Rating ของ DC จะมีค่าประมาณครึ่งหนึ่งของ AC           2. ถ้าเป็น Ceramic Fuse ค่า Voltage Rating ของ DC จะมีค่าเท่าๆกับ AC Current Rating (ค่าพิกัดกระแส)           Current Rating คือ ค่ากระแสปกติที่ฟิวส์สามารถทนได้ก่อนที่จะตัดวงจร โดยเป็นค่ากระแสที่ฟิวส์สามารถทนได้จากการทดสอบจากผู้ผลิตที่อุณหภูมิมาตรฐานในห้องแล็บซึ่งก็คือ 25C หรือ 77F โดยประมาณ Fuse Selection Guide (หลักการเลือกใช้ฟิวส์)           1. ในการเลือกฟิวส์ที่มีขนาดถูกต้อง ผู้ใช้ต้องทราบขนาดกระแสปกติในวงจรที่อุณหภูมิห้อง (25C) เสียก่อน เมื่อทราบขนาดของกระแสดังกล่าวแล้ว จึงเลือกใช้ฟิวส์ที่มีค่าพิกัดกระแส 135% ของค่ากระแสนั้น โดยให้เลือกฟิวส์ขนาดมาตรฐานถัดไปจากค่ากระแสที่คำนวณได้ ตัวอย่างเช่น ระบบที่เดินปกติซึ่งมีกระแสในระบบ 10A ที่อุณหภูมิห้อง ควรเลือกใช้ฟิวส์ขนาด 15A (ค่า 135% ของกระแสดังกล่าวคือ 13.5x10A = 13.5A ซึ่งขนาดมาตรฐานของฟิวส์ถัดไปที่ควรเลือกใช้ก็คือขนาด 15A)           2. อุณหภูมิในการใช้งานฟิวส์มีผลต่อการเลือกใช้ฟิวส์เช่นกัน กล่าวคือ ฟิวส์ขนาดเท่ากัน หากถูกนำไปใช้ที่อุณหภูมิสูง จะทำให้ฟิวส์ขาดได้ง่ายกว่าการนำไปใช้ที่อุณหภูมิต่ำ ดังนั้นหากนำฟิวส์ไปใช้ที่อุณหภูมิมากกว่า 25C ควรเลือกฟิวส์ที่มีขนาดสูงกว่าการเลือกแบบปกติ (ตามข้อ 1) เพื่อชดเชยอุณหภูมีที่สูงขึ้นและลดการตัดวงจรแบบไม่จำเป็น (Nuisance Tripping) เช่นเดียวกัน หากนำฟิวส์ไปใช้ที่อุณหภูมิต่ำกว่า 25C ก็ควรเลือกฟิวส์ขนาดต่ำกว่าการเลือกแบบปกติ (ตามข้อ 1) เช่นกัน โดยหลักการทั่วๆไปกล่าวไว้ว่า ทุกๆอุณหภูมิ 20C ที่สูงขึ้นหรือต่ำลงจากอุณหภูมิห้อง (25C)ควรเลือกฟิวส์ขนาดเพิ่มขึ้นหรือลดลง 10-15% ตัวอย่างเช่น ถ้าค่ากระแสปกติในวงจรที่อุณหภูมิห้องเท่ากับ 1A โดยหากนำไปใช้ที่อุณหภูมิห้อง (25C) ควรเลือกฟิวส์ขนาด 1.5A (ค่า 135% ของกระแสดังกล่าวคือ1.35x1A = 1.35A โดยเลือกขนาดมาตรฐานถัดไปคือ 1.5A) แต่ถ้าหากนำไปใช้ที่อุณหภูมิ 65C ก็ต้องเพิ่มขนาดฟิวส์ไปอีกประมาณ 30% ซึ่งก็คือควรเลือกฟิวส์ขนาด 2A (ค่า 130% ของ 1.35A ก็คือ 1.3x1.35 = 1.755A โดยเลือกขนาดมาตรฐานถัดไปก็คือ 2A) ฟิวส์คุณภาพสูงขนาด 10x38 mm (10x38 mm Ferraz-Shawmut Midget Fuses)        ฟิวส์ทั้งหมดขนาด 10x38 mm (13/32” x1-1/2”) ของ Ferraz Shawmut เป็นขนาดที่เล็กและนิยมใช้กันทั่วไป มีชื่อเรียกอีกชื่อว่า “Midget Fuse” ฟิวส์จำพวกนี้ส่วนใหญ่มักใช้ในวงจรย่อย (Branch Circuits), ทุกรุ่นสามารถประกอบได้ง่ายบนฟิวส์บล็อค (Fuse Blocks) ที่ใช้คู่กัน       รุ่น ATQ เหมาะกับการใช้ในวงจรแสงสว่าง (Lighting), โซลินอยล์ (Solenoid), มอร์เตอร์ (Motor) และหม้อแปรง (Transformer), UL listed, และ CSA certified       รุ่น ATM ใช้ได้ในหลากหลายวงจรเนื่องจากสามารถรองรับความต่างศักย์ได้ถึง 600 โวลต์ วงจรที่นิยมใช้ได้แก่ วงจรมอร์เตอร์ (Motor), หรือวงจรหม้อแปรง (Transformer), UL listed, และ CSA certified       รุ่น TRM และ OTM เหมาะกับวงจรขนาดเล็กต่างๆ ได้แก่ วงจรแสงสว่าง (Lighting), มอร์เตอร์ขนาดเล็ก (Small Motor), หม้อแปรงขนาดเล็ก (Small Transformer), หรือวงจรควบคุมต่างๆ, UL listed, และ CSA certified Voltage Rating Current Rating Short Circuit Current Rating Part Number Each (Baht) Time-Delay ATQ Fuses AC 500V 0.25A 10,000A EF02FQ14 478.50 AC 500V 0.50A 10,000A EF02FQ12 445.50 AC 500V 1A 10,000A EF02FQ01 423.50 AC 500V 2A 10,000A EF02FQ02 423.50 AC 500V 4A 10,000A EF02FQ04 423.50 AC 500V 5A 10,000A EF02FQ05 423.50 AC 500V 10A 10,000A EF02FQ10 423.50 AC 500V 15A 10,000A EF02FQ15 423.50 AC 500V 20A 10,000A EF02FQ20 423.50 AC 500V 30A 10,000A EF02FQ30 423.50 Fast-Acting ATM Fuses AC/DC 600V 0.25A 100,000A EF02FM14 385.00 AC/DC 600V 0.50A 100,000A EF02FM12 374.00 AC/DC 600V 1A 100,000A EF02FM01 352.00 AC/DC 600V 2A 100,000A EF02FM02 352.00 AC/DC 600V 4A 100,000A EF02FM04 357.50 AC/DC 600V 5A 100,000A EF02FM05 352.00 AC/DC 600V 10A 100,000A EF02FM10 352.00 AC/DC 600V 15A 100,000A EF02FM15 352.00 AC/DC 600V 20A 100,000A EF02FM20 352.00 AC/DC 600V 30A 100,000A EF02FM30 352.00 Time-Delay TRM Fuses AC 250V 0.25A 10,000A EF02FT14 214.50 AC 250V 0.50A 10,000A EF02FT12 170.50 AC 250V 1A 10,000A EF02FT01 159.50 AC 250V 2A 10,000A EF02FT02 159.50 AC 250V 4A 10,000A EF02FT04 154.50 AC 250V 5A 10,000A EF02FT05 148.50 AC 250V 10A 10,000A EF02FT10 148.50 AC 250V 15A 10,000A EF02FT15 148.50 AC 250V 20A 10,000A EF02FT20 154.00 AC 250V 30A 10,000A EF02FT30 154.00 Fast Acting OTM Fuses AC 250V 1A 10,000A EF02FO01 88.00 AC 250V 2A 10,000A EF02FO02 88.00 AC 250V 4A 10,000A EF02FO04 110.00 AC 250V 5A 10,000A EF02FO05 88.00 AC 250V 10A 10,000A EF02FO10 82.50 AC 250V 15A 10,000A EF02FO15 82.50 AC 250V 20A 10,000A EF02FO20 82.50 AC 250V 30A 10,000A EF02FO30 82.50

ฟิวส์บล็อคคุณภาพสูงสำหรับฟิวส์ขนาด 10x38 mm (10x38 mm Ferraz-Shawmut Midget Fuse Blocks)

ฟิวส์บล็อคคุณภาพสูงนี้ใช้สำหรับ “Midget Fuses” หรือฟิวส์ขนาด 10x38 mm (13/32” x 1-1/2”) เท่านั้น โดยมี 2 ชนิด คือแบบปกติกับแบบปลอดภัยสูง ซึ่งทั้งสองชนิด UL recognized, CSA certified       ฟิวส์บล็อคแบบปกติ (General Fuse Blocks) ใช้กับฟิวส์ขนาดพิกัดกระแสได้สูงสุด 30A และพิกัดความต่างศักย์ได้สูงสุด 600V, จุดเชื่อมต่อกับสายไฟเป็นแบบ Pressure-Plate, มีจำหน่ายทั้งแบบ 1 Pole และ 3 Poles       ส่วนฟิวส์บล็อคแบบปลอดภัยสูง (Ultrasafe Fuse Blocks) อยู่ภายใต้มาตรฐานของ IEC และ DIN ในด้านความปลอดภัยต่อนิ้วมือ (Finger Safe) โดยจะมีฝาครอบฟิวส์ไว้เพื่อป้องกันนิ้วมือของผู้ใช้งานไม่ให้สัมผัสกับวงจรไฟฟ้า, ใช้กับฟิวส์ขนาดพิกัดกระแสได้สูงสุด 30A และพิกัดความต่างศักย์ได้สูงสุด 600V, สามารถติดตั้งบน DIN Rail ได้โดยไม่ต้องใช้เครื่องมือ, มีขนาดเล็กทำให้สามารถลดพื้นที่ติดตั้งได้ถึง 15%, สามารถถอดเปลี่ยนฟิวส์ได้โดยง่าย, มีจำหน่ายทั้งแบบ 1 pole และ 3 poles

Fuse Block Type	Part Number	Each (Baht)
General Fuse Blocks
1 Pole	EF02BG01	220.00
3 Poles	EF02BG02	473.00
Ultrasafe Fuse Blocks
1 Pole	EF02BS01	577.00
3 Poles	EF02BS02	1,815.00